Naar aanleiding van de overdracht van de fiscale bevoegdheden over successierechten en een deel van de registratierechten naar VLABEL op 1 januari 2015, leefden tussenpersonen en verzekeringsmaatschappijen, advocaten en financiële planners en uiteraard ook de Vlaamse burgers die hun vermogen wilden structureren, op het ritme van de beslissingen die de Vlaamse fiscale administratie publiceerde. Hoewel die adviezen als verdienste hebben dat ze de positie van de Vlaamse administratie ter zake verduidelijken, waren de standpunten van VLABEL toch verrassend en hebben ze heel wat opschudding veroorzaakt in de sector, in zoverre zelfs dat bepaalde frequent toegepaste en tot dusver federaal toegelaten oplossingen werden bevroren. Hoewel VLABEL zijn nieuwe algemene regels heeft opgesteld door de wetboeken van successie- en registratierechten te consolideren, is er geen enkele wetswijziging doorgevoerd die die tegenstrijdige adviezen kan rechtvaardigen. In maart 2016 sprong Assuralia zelfs in de bres door bij de Raad van State een klacht in te dienen tegen de Vlaamse fiscale administratie. De politieke wereld kon dan ook niet ongevoelig blijven voor dit probleem.
In de aanloop naar Kerstmis 2016 werd een nieuw decreet goedgekeurd. Het decreet werd gepubliceerd op 30 december en de toepassing ervan vanaf 1 januari 2017 heeft sommigen gerustgesteld, waardoor het nieuwe jaar met wat meer optimisme werd ingezet. Er werden ook twee thema’s rond verzekeringscontracten herzien waarop VLABEL het voorzien had.
- Schenking van het levens-verzekeringscontract door overdracht van alle rechten
De beslissing van VLABEL om de schenking van een verzekeringscontract te belasten, ondanks de betaling van de schenkingsrechten, had in november 2015 de vijandelijkheden doen beginnen. Er werden verscheidene aanpassingen aan het initiële standpunt gepubliceerd, zonder dat de overnemer kan vermijden dat er successierechten verschuldigd zijn op de uitkeringen die hij op het moment van de beëindiging van het contract zou ontvangen. Het decreet van 23 december 2016 heeft een einde gemaakt aan deze praktijk door enkel de meerwaarde van het contract te onderwerpen aan successierechten. Met meerwaarde wordt het verschil bedoeld tussen de waarde van het verzekeringscontract op het moment van de schenking en de waarde van het contract bij de beëindiging door het overlijden van de schenker. De geldende fiscaliteit werd met dit nieuwe decreet dus verlicht voor de burgers in vergelijking met het eerdere standpunt van de Vlaamse administratie. Toch betekent dit niet dat deze Vlaamse fiscaliteit overeenstemt met de onderliggende juridische principes van de schenking van het verzekeringscontract. De coherentie tussen de juridische redenering en fiscaliteit blijft in de andere gewesten van het land daarentegen wel goed verankerd.
- Gezamenlijke verzekeringnemers
Het standpunt van VLABEL inzake contracten die gezamenlijk worden afgesloten door twee verzekeringnemers die ook verzekerde zijn met een beëindiging bij het tweede overlijden, heeft een enorme ophef veroorzaakt die niet nog is gaan liggen, omdat sommige zaken nog altijd niet opgelost zijn.
De beslissing wilde de begunstigden onderwerpen aan successierechten, terwijl zij geen enkele uitkering hadden ontvangen en overigens niet zeker waren dat ze die ooit zouden ontvangen (ter herinnering, de verzekeringnemer heeft het recht de niet-aanvaardende begunstigden op elk ogenblik te wijzigen en krachtens een beding van aanwas tussen de verzekeringnemers in voormelde contractstructuur komt dat herroepingsrecht bij overlijden van de eerste verzekeringnemer toe aan de overlevende verzekeringnemer).
Volgens het momenteel geldende decreet zal de belasting worden geheven bij de betaling van een uitkering, die kan voortvloeien uit een afkoop of de beëindiging van het contract. Met andere woorden, de gehele of gedeeltelijke afkoop van het contract door de overlevende verzekeringnemer zal een belasting op basis van successierechten genereren, en daarvan kan pas sprake zijn na een aanvullende aangifte van nalatenschap. De inning van successierechten bij afloop van het contract in hoofde van de begunstigden blijft onveranderd.
Het decreet is echter geen wondermiddeltje dat alle zwaar bekritiseerde beslissingen van VLABEL van de voorbije twee jaren oplost. Hoewel het de begiftigden-overnemers van bestaande contracten opluchting biedt, alsook de begunstigden van gezamenlijk afgesloten contracten, verschaft het geen oplossing voor verzekeringnemers die de onderlinge overdracht van vermogens fiscaal wilden optimaliseren. Het maakt ook komaf met alle discussies over verzekeringnemers die getrouwd zijn onder het stelsel van volledige gemeenschap. Het decreet heeft het daarnaast nog over andere punten die wij in dit artikel bewust niet behandelen en waar uiteraard ook rekening mee moet worden gehouden bij de opbouw van een oplossing voor vermogensstructurering. We adviseren onze klanten contact op te nemen met hun adviseur vóór ze in dit domein een beslissing nemen, en wij staan ter beschikking van al wie graag meer informatie zou wensen te ontvangen.
